Wie door Duinoord wandelt of fietst, ziet tussen Groot Hertoginnelaan en Stadhoudersplantsoen abrupte overgangen van historische panden naar naoorlogse bouw. Het zijn de nog steeds herkenbare sporen van de Atlantikwall.
Herinneringsroute
Alle informatie over de herinneringsroute is te vinden op http://www.atlantikwalldenhaag.nl.
Vlak na de Duitse inval in Nederland begon de bezetter met de aanleg van een verdedigingslinie langs de kust. Deze Atlantikwall moest een ruim 5.000 kilometer lange verdedigingslinie vormen van Noorwegen tot aan de Spaanse grens.
De verdedigingslinie was bedoeld om het Derde Rijk te behoeden voor een eventuele invasie van geallieerde troepen. Door de aanleg van de Atlantikwall waren minder troepen nodig voor de kustverdediging en konden meer soldaten worden ingezet aan het oostfront om te vechten tegen de Sovjet-Unie. De aanleg van de Atlantikwall in Den Haag had grote gevolgen. Zo werd het dorp Scheveningen omringd door strook vol bunkers en tankversperringen die begon bij het landgoed Oosterbeek aan de Benoordenhoutseweg en zich uitstrekte tot Ockenburgh en Kijkduin. De aanleg van de Duitse verdedigingslinie leidde tot een grootscheepse evacuatie van bewoners en tot afbraak van veel (vaak architectonisch interessante) woonstraten. Daardoor zijn historisch gegroeide sociale en stedenbouwkundige patronen in het gebied vernietigd.
Wederopbouw
Al in het laatste oorlogsjaar kreeg architect W.M. Dudok de opdracht plannen te ontwikkelen voor de wederopbouw van Den Haag. Plannen die in 1946 in het Gemeentemuseum werden gepresenteerd. Onderdeel van deze plannen was de inrichting van een cultureel centrum in de buurt van het Gemeentemuseum met theaters, congreszalen en een universiteit. Daarnaast voorzagen de plannen van Dudok in de aanleg van een verkeersroute op het tracé van de tankgracht. Deze hoofdweg werd ironisch genoeg aangelegd als ‘toeristische groene route van Lissabon naar Bergen in Noorwegen’. Concrete plannen voor Duinoord had Dudok niet. Dudok gaf in zijn plannen alleen schetsmatig aan welke mogelijkheden de strook kon bieden voor de bouw van woongebouwen. Uiteindelijk kwamen er appartementengebouwen, kantoren en scholen, en het groengebied aan het Stadhoudersplantsoen.
Een bijzonder wederopbouwmonument werd in 1949 aan de 2e Sweelinckstraat gebouwd. Dankzij een gift van de protestantse kerken in Zwitserland verrees daar de Maranathakerk die er met zijn houten kapconstructie uitziet als een gemoedelijk Zwitserse dorpskerk. Naast Dudok presenteerde ook anderen plannen voor de wederopbouw. Plannen die maar gedeeltelijk zijn uitgevoerd. Hierdoor zijn de littekens van de Atlantikwall, zoals de blokkade van de Haagse Beek door het Verhulstplein, nog steeds zichtbaar.
Dit artikel verscheen eerder in Wijkkrant ’t Lopend Vuurtje, nr. 191 – februari 2014